Kars'ta ecdada saygısızlık!

KARS HAKİMİYET

Bakımsızlığının yanı sıra kabri çevreleyen mermerlerin kırılmış olması da ecdada saygısızlığı gözler önüne seriyor. Dönemin Belediye Başkanı Naif Alibeyoğlu tarafından mezarı bulunarak anıt mezara dönüştürülen Cihangirzade İbrahim Bey için anma programları konferanslar ve sempozyumlar düzenlenmişti ve yine Kars'ın önemli değerlerinden Aşık Murat Çobanoğlu için de anıt mezar yaptırılmıştı. O dönem, Alibeyoğlu'nun başkanlığını yaptığı Kars Kent Konseyi de Cenub-i Garbi Kafkas Cumhuriyeti ve Cumhurbaşkanı Cihangirzade İbrahim Bey'in tarihteki yeri ve önemi hakkında önemli çalışmalara imza atmıştı.  Şimdilerde ise Yeni Mahalle Asri mezarlığı içerisinde bulunan anıt mezar bakımsızlık nedeniyle adeta dökülüyor.

Cenub-i Garbi Kafkas Cumhuriyetinin kuruluşunu hatırlayacak olursak;

9 Ekim 1918'de Ahıska Hükümet-i Muvakkatası, 3 Kasım'da Aras Türk Hükûmeti, 5 Kasım'da Kars İslam Şurası kurulmuştur. 15 Kasım'da Birinci Kars Kongresi düzenlenmiş ve sekiz kişilik Muvakkat Heyeti seçilmiştir. 30 Kasım'da İkinci Kars Kongresi (Kars İslam Şurası Büyük Kongresi) düzenlenmiş ve Millî Şura Hükûmeti kurulmuştur. Aras ve Ahıska'daki hükûmetlerini birer şubesi sayarak Millî Şura Hükûmetine katılmıştır.

I. Dünya Savaşı sonunda 30 Ekim 1918 tarihinde imzalanan Mondros Mütarekesi, Osmanlı Devleti ordusu birliklerinin Güney Kafkasya'dan çekilmesini öngörmüştür. Osmanlı Devleti bu hükme uyarak 4 Aralık 1918 tarihinde askerlerini 1877 yılından önceki Rusya sınırına aynı uzaklıktaki yere çekecektir. Fakat Kars'tan askerlerini 2 ay sonra çekme kararı almıştır.

30 Kasım 1918 tarihinde Kars'ta toplanan kongrede bu üç hükûmet Kars Millî İslâm Şûrası Merkez-i Umumisi adı altında birleşmiştir. Başkanlığına Cihangirzade İbrahim Bey seçilmiştir. 60 yöresel temsilcinin katıldığı[10] bu kongre ile Kars, Oltu, Kağızman, Igdır, Sarıkamış, Ardahan ile Türklerin veya Müslümanların yaşadığı Ahılkelek, Ahıska ve Batum gibi şehirlerde yaşayan halk örgütlenmiştir. 17 Ocak 1919 ve 18 Ocak 1919 tarihlerinde Dr. Esat Oktay Bey başkanlığında Kars'ta toplanan kongreye 131 temsilci katılmış ve kongrede Kars Millî İslam Şûrası'nın adı Cenûb-i Garbî Kafkas Hükûmet-i Muvakkata-i Milliyesi (Güneybatı Kafkasya Milli Geçici Hükûmeti) olarak değiştirilmiştir. Başkanlığına yine Cihangirzade İbrahim Bey seçilmiştir. Bu geçici hükûmet, 18 maddeden oluşan anayasası ve yeşil ve kırmızı zemin üzerinde bulunan ay-yıldızlı bayrağı kabul edip; 12 üyeli bir bakanlar kurulu ve halkın oyu ile seçilen 131 milletvekilli bir parlamento kurmuştur. 25 Mart 1919 tarihinde bu meclis Cenûb-i Garbî Kafkas Hükümet-i Cumhuriyesi adını almıştır. Hükûmet Kars'ın dışında Artvin, Ardahan, Batum, Gümrü, Sarıkamış, Nahcivan, Ordubad ve Iğdır'ı sınırları içinde saymıştır. Bölgede bulunan İngilizler, yerel hükûmetin çalışmalarına bir süre göz yumdular. Ancak 19 Nisan 1919’da Kars’ı işgal ederek hükûmetin varlığına son verdiler. Hükümetin 12 üyesini tutuklayarak önce Batum’a, sonra da Malta’ya sürdüler.

İngilizlerin Ermenilere devrettiği Kars, 1920 sonbaharında Kâzım Karabekir komutasındaki Türk birliklerinin bölgeyi ele geçirmesine kadar bir buçuk yıl işgal altında kaldı.

Cenûb-i Garbî Kafkas Hükümet-inde yer alan ve Malta'ya sürülen kişilerin isimleri şöyle.

Cihangirzade İbrahim Bey      Cumhurbaşkanı

Cihangirzade Aziz Bey           Adalet Bakanı

Alibeyzade Mehmed Be         Kars Valisi

Cihangirzade Hasan Han       Savunma Bakanı

Mehmetoğlu Muhlis Bey         PTT Genel Müdürü

Matvey Radjinski                    Rus Şura üyesi

Musa Salah Bey                      Polis Müdürü

Pavlo Camusev                      Rum Şura Üyesi

Tevhidüddin Mamiloğlu          Emniyet Müdürü (Orenburglu Kazak Türkü)

Stefani Vafiades                     Rum Şura Üyesi, Sosyal Yardım Bakanı

Yusufoğlu Yusuf Bey              Şura Üyesi, Gıda Bakanı